Rajesh's Writings : सायकलिंग करता करता पक्षीनिरीक्षण ... (भाग २)

१

पुण्यातील वेगवेगळ्या ठिकाणी सायकलिंग करून पक्ष्यांचे फोटो काढले तरी मला समाधान वाटेना. असं वाटायचं की अशी एखादी जागा असावी जिथे आपल्याला निवांतपणे फोटो काढता येतील..जिथे गर्दी नसेल..आणि दररोज काहीतरी नवीन बघायला मिळेल. आणि सुदैवाने अशी जागा माझ्या शाळकरी मित्र श्रीधर अय्यर याने सुचवली. ती म्हणजे विठ्ठलवाडी , सिंहगड रोड पुणे येथील नदीकाठ ! इथे नदी नाल्याच्या स्वरूपात का असेना, पण वाहत असते! शिवाय नदीच्या पलीकडे उंच उंच झाडं दोन्ही बाजूंना दगडी कठडे, त्यांच्या मागे गवत वाढलेलं... काही ठिकाणी नाजूक रानफुलं तर काही ठिकाणी कर्दळीची झाडं... घाटावर एक शंकराचं देऊळ...नदीपर्यंत जाण्यासाठी खडया पायऱ्या उतरून जायचं ..आणि देवळाला लागून असलेल्या दगडी कठड्यावर सावलीत शांतपणे बसायचं आणि निवांत फोटो काढायचे ! ही जागा मला एकदम आवडली ! म्हणजे मी प्रेमातच पडलो तिच्या ! नंतर माझ्या लक्षात आलं की तिथेच स्मशानभूमी आहे - इथे अंत्यसंस्कार होतात. देवळाच्या बाहेर दहाव्याचे विधी होतात. नदीकिनारी कितीतरी वेळा लोक अन्न ठेवून कावळ्यांची वाट पाहताना बघितले आहेत. तर कितीतरी लोक इथे अस्थिविसर्जनही करतात. पण मग अशा ठिकाणी पक्षीनिरीक्षण करायला जावं का? असा प्रश्न सुदैवाने मला एकदाही पडला नाही. स्मशानभूमी, दहाव्याचे विधी , अस्थी वगैरे या गोष्टींची ना मला कधी भीती वाटली ना याचा अडथळा जाणवला. नदीकाठ मोठा असल्यामुळे अशा प्रसंगी मी या विधींपासून फोटो काढतो आणि त्यांच्या कार्यात माझ्यामुळे लक्ष विचलित होऊ नये किंवा त्यांच्या या गंभीर प्रसंगांत आपल्यामुळे व्यत्यय येऊ नये एवढी मी काळजी घेतो. पण खरं सांगतो ही जागा एवढी सुरेख आहे आणि इथे मी जरी थांबलो तरीही दररोज काही ना काही घडताना दिसतं. त्यामुळे आता सगळ्या जागा बाजूला सारून मी दररोज इथेच जात आहे. चुकला पीर मशिदीत तसा मी कायम विठ्ठलवाडीला नदीकाठी!

२

५ डिसेंबर पासून सायकलिंग करता करता केलेल्या पक्षीनिरीक्षणात आजवर खालील पक्षी दिसले आहेत -(यात सायकलिंग वगळता बघितलेल्या पक्ष्यांचा समावेश केलेला नाही )

1) Little Grebe
2) Ruddy Shelduck
3) Domesticated Mallard
4) Spot-billed Duck
5) Coot
6) Woolly necked Stork
7) Open billed Stork
8) Painted Stork
9) Little Egret
10) Cattle Egret
11) Intermediate Egret
12) Pond Heron
13) Gray Heron
14) Purple Heron
15) Yellow Wagtail
16) Gray Wagtail
17) White Wagtail
18) White browed Wagtail
19) Black winged Stilts
20) Red Wattled Lapwing
21) Spot breasted Fantail
22) White breasted Water hen
23) White throated Kingfisher
24) Common Kingfisher
25) Green Bee Eater
26) Common Sandpiper
27) Wood sandpiper
28) Green Sandpiper
29) Pied Bushchat
30) Magpie Robin
31) Great Tit
32) Ashy Prinia
33) Red Whiskered Bulbul
34) Red vented Bulbul
35) Gray Hornbill
36) Rose ringed Parakeet
37) Alexandrine Parakeet
38) Drongo
39) Little Cormorant
40) Greater Coucal
41) Glossy Ibis
42) Red naped Ibis
43) White headed Ibis
44) Laughing Dove
45) Yellow footed Green Pigeon (state bird of Maharashtra)
46) Blyth's Reed Warbler
47) Purple Sunbird
48) Tailor Bird
49) Brahminy Starling
50) Golden Oriole
51) Coppersmith Barbet
52) Long tailed Shrike
53) Shikra (याचा फोटो काढता आला नाही)
54) Pied Kingfisher (फोटो नाही)
55) Tickel's Blue Flycatcher
56) Wire tailed Swallow
57) Asian Koel
58) Common Hawk Cuckoo
59) Siberian Stonechat
60) Spotted Owlets
61) Black Kite

62) Temmenick's Stint

63) Dusky Crag Martin

64) Red Avadavat

65) Grey headed Swamphen

66) Striated Heron

67) Indian Silver bills

68) Indian Robin

69) Baya weaver bird

70) Scaly breasted Munia

71) Asian Small green bee eater

72) Little ringed Plover

याशिवाय मुंगूस, खेकडा, कासव यासारखे प्राणीही दिसले.

३

खरं तर ज्यांचे फोटो काढता आले त्या सगळ्यांचेच फोटो काढताना मजा आली...मग ते पक्षी मोठे असोत -

Open billed Storks

Red naped Ibises

Black headed Ibises

Painted Stork

Painted Stork (L) Purple Heron (R)

Gray Heron

Gray Hornbill

Cattle Egret

.....की छोटे असोत ! किंबहुना छोटया पक्ष्यांचे फोटो काढणं माझ्यासाठी तरी आव्हानात्मक होतं -कारण हे पक्षी अतिशय चंचल असतात. ते एका जागी फारच थोडा वेळ बसतात. ती वेळ साधून फोटो काढणं हे ते आव्हान ! पण या छोट्या पक्ष्यांच्या फोटोमुळे फोटोग्राफीतल्या एका वैशिष्ट्याची सवय झाली ती म्हणजे- Bokeh effect ( background effect) तर आता अशाच काही सुंदर आणि नाजूक पक्ष्यांचे हे फोटो - यातही मला Pied Bushchat या काढताना फारच मजा अली कारण तो एक अतिशय गोड़ पक्षी आहे-