सायकलिंग करता करता...(भाग ५ )

 (हा ब्लॉग वाचायच्या आधी माझे याच विषयांवरील आधीचे ४ ब्लॉग वाचले तर तुम्हांला जास्त मजा येईल म्हणून त्या ब्लॉग्स ची लिंक मी इथे देत आहे -

भाग १-https://rajeshpusalkar.blogspot.com/2022/05/blog-post.html      

भाग २ - https://rajeshpusalkar.blogspot.com/2022/05/blog-post_28.html      

भाग ३- https://rajeshpusalkar.blogspot.com/2022/06/blog-post.html       

भाग ४- https://rajeshpusalkar.blogspot.com/2022/06/blog-post_2.html  )

                                                                                   १ 

सायकलिंग या विषयाला वाहिलेला हा माझा दहावा ब्लॉग आहे. यावरून गेल्या वर्षभरातला  हा माझा आवडता छंद आहे असं  म्हणायला हरकत नसावी ! पहिल्या ब्लॉग मध्ये सायकलिंग करतानाचे सर्वसाधारण अनुभव मांडण्याचा प्रयत्न केला होता. त्यानंतरच्या चार ब्लॉग मध्ये सायकलिंग करता करता दिसलेल्या पुणे शहराविषयी लिहिलं होतं. जोडीला अर्थातच फोटो होते. यावर्षीचा वसंत ऋतू चालू झाल्यावर वेगवेगळ्या झाड-फुलांचे सायकलिंग करता करता काढून त्यावर आणखी चार ब्लॉग लिहिले होते. खरं तर हे तसं सगळं चांगलं चालू होतं. फुलांचा बहर... काहीवेळा अचानक , न ठरवता दिसलेली झाडं.. श्रीकांत इंगळहळ्ळीकर यांच्या सदराचा संदर्भ घेऊन शोधलेली झाडं आणि ती त्याच जागी अजूनही आहेत याचा झालेला आनंद...झाडांविषयी माहिती वाचून ज्ञानात भर पडत होती... या निमित्ताने लोकांशीही संवाद होत होता... माझा उपक्रम बघून काही लोकांमध्ये झाडं बघण्याची उत्सुकताही  निर्माण  झाली होती...

आणि अचानक ... 

६ एप्रिल ला गाडीवरून पडल्यामुळे माझा पाय फ्रॅक्चर झाला आणि पुढचे ६ आठवडे मला घरीच विश्रांती घ्यावी लागली. होती.  दृष्ट लागणं वगैरे प्रकारावर खरं म्हणजे माझा अजिबातच विश्वास नाही . पण इतक्या चांगल्या आणि माझ्या अत्यंत आवडत्या छंदाला अशाप्रकारे खीळ बसली याची मला खूपच रुखरुख लागून राहिली. मी पुन्हा जून महिन्यापासून सायकलिंग चालू केलं पण तोवर फुलांचा बहर कमी होत चालला होता आणि नंतर अर्थातच पावसाळा चालू झाला आणि आता आपल्याला पुन्हा फुलं बघण्यासाठी पुढच्या वर्षाची वाट बघावी लागणार या विचाराने मन खिन्न झालं ! कारण मागेही लिहिल्याप्रमाणे झाडं बघणं, त्यांचा पत्ता शोधणं आणि त्यासाठी नवनवीन ठिकाणी जाणं हे सायकलिंगसाठी उत्साहवर्धक झालं होतं कारण त्यानिमित्ताने सायकलिंग नियमितपणे चालू होतं. पण आता ते होणे नाही किंवा असंच नवीन काहीतरी शोधून काढावं लागेल असं वाटत असतानाच ....  

                                                                               २

अनंत चतुर्दशीच्या दिवशी म्हणजेच ९ सप्टेंबरला मी विमाननगरच्या रस्त्यावर सायकलिंग असताना, पूर्वी जिथे (रस्ता दुभाजकावर ) मला शिंदीची(Phoenix sylvestaris) झाडं शेकड्याने दिसली होती (आणि ज्या विषयी मी या आधीच्या ब्लॉगमध्ये लिहिलं आहे ), तिथेच त्या झाड्यांच्या मध्ये मला अशीच शेकड्याने सूर्यफुलांची झाडं दिसली .  इंग्रजी कवी विल्यम वर्डस्वर्थच्या सुप्रसिद्ध I wandered as a lonely cloud या कवितेतील ओळींची आठवण व्हावी इतक्या संख्येने ती फुलं दिसली(अर्थातच ती daffodils ऐवजी सूर्यफुलं होती इतकंच !). गावाकडे सूर्यफुलांची शेतं दिसणं काही दुर्मिळ नाही..पण ऐन शहरात ती मी पहिल्यांदाच  बघत होतो. 

I wandered lonely as a cloud

That floats on high o'er vales and hills,

When all at once I saw a crowd,

A host, of golden daffodils; 

Beside the lake, beneath the trees,

Fluttering and dancing in the breeze. 

गंमत म्हणजे सकाळची गडबडीची  वेळ होती म्हणून की माहित नाही- एवढा सुंदर नजारा होता तरी येणाऱ्या  जाणाऱ्या  कोणाचंही या विहंगम दृश्याकडे लक्ष नव्हतं. मी मात्र आधी ते दृश्य डोळ्यात साठवलं आणि नंतर मोबाईल कॅमेऱ्यात!

 

 

 

 

नंतर ८-१० दिवसांनी पुन्हा इथे गेलो तर सगळा बहर ओसरला होता आणि वाळलेली फुलं रस्त्यावर इतस्ततः: पडली होती आणि त्यावरून वाहनं, बेदरकारपणे म्हणावं की निर्विकारपणे  हे कळत नाही, जात होती !

(कोणाला सूर्यफुलाविषयी आणखी माहिती हवी असल्यास - https://en.wikipedia.org/wiki/Helianthus ) 

                                                                                 ३ 

सायकलिंग करता करता विशेषतः पुण्याच्या संतनगर ते मित्रमंडळ रस्त्यावर फुलांचा मंद, नाजूक वास नाकात घुमत होता पण आसपास फुलं काही दिसली नाहीत आणि सहज खाली बघितलं तर लांबलचक दांडी असलेल्या फुलांचा सडा पडलेला दिसला आणि लक्षात आलं की ही तर बुचाची(Indian Cork Tree ) फुलं ! आणि फुलांतून झाडाचा माग काढला तर उंचच उंच झाड आणि त्यावर अक्षरश: लगडलेली फुलं दिसली. लांबून बघितल्यावर मला तर हिमालयातील एखाद्या मनाली वगैरे सारख्या शहरातील उंच डोंगराळ वस्ती जशी दिसते तशी ती दिसली. नंतर बुचाची झाडं आणखीही काही ठिकाणी दिसली- अगदी आमच्या मार्केटयार्ड सिग्नलला सातारा रस्त्याकडून उजवीकडे वळलं की लगेच वळणाला हे झाड दिसलं. 

 

 

 

(बुचाच्या झाडाविषयी अधिक माहिती- https://en.wikipedia.org/wiki/Millingtonia)

                          ४

मार्च महिन्यात बहरलेली पिचकारी ( African Tulip tree) ची फुलं पावसाळ्यानंतरही पुन्हा फुललेली  बघायला मिळाली. आणि आधीपेक्षा जास्त बहर बघायला मिळाला. या फुलाविषयी मी आधीच्या ब्लॉग मध्ये लिहिलं आहे. त्यामुळे इथे फक्त अलिकडेच काढलेले फोटो डकवतो.

 

                         

                       ५

संतनगर भागातून जवळपास रोजच सायकलिंग करत जातो. त्यामुळे इथली झाडं माहित झाली आहेत, त्यांची नावं माहित नसली तरीही! म्हणूनच झाड/फुलांचे फोटो काढून expert opinion घ्यायचं हा आता शिरस्ताच झाला आहे! आता हेच बघा ना - कांचन या झाडाचं फूल असं असतं हे माहित होतं- 

(हे फोटो गोखले इन्स्टिट्यूट च्या बाहेरच्या फूटपाथवरून काढले आहेत. )

पण ही फुलं सुध्दा कांचनचीच आहेत हे नव्हतं माहित. मी यालाच तामण समजत होतो -

(कांचन या झाडाविषयी अधिक माहिती -https://en.m.wikipedia.org/wiki/Bauhinia_variegata )

                       ६

वनस्पतीशास्त्राची तोंडओळखही नसली की अशा गफलती होतात. जसं कांचन ला मी तामण समजत होतो तसंच या फुलांना मी बुचाची फुलं समजत होतो. वाळवेकरनगर च्या आसपास रात्रीच्या वेळी गेलं असता रातराणीच्या फुलांसारखा वास येत असे. पण रातराणीचं झुडूप असतं. तिथे मात्र सगळी उंच झाडं आहेत. मग वाटलं की ते नक्कीच बुचाचं असेल पण वर जशी बुचाची फुलं आणि पानं दिसतात तशीही  तिथे नव्हती. पण तो फुलांचा वास मात्र दिलखेचक आणि arresting होता. तो काही स्वस्थ बसू देईना! मग शेवटी शोधल्यावर कळलं की हा वास Alstonia scholaris किंवा Devil's tree या फुलांचा आहे. मराठीतही याला सटवीण म्हणतात. थोड्या वेळाकरता हा वास चांगला वाटला तरी या झाडाखाली बराच वेळ थांबलं तर त्याच वासाने अक्षरशः डोकं दुखायला लागतं म्हणून असं नाव दिलं आहे की काय! झाडामध्ये विषारी गुणधर्म आहे. म्हणूनही कदाचित हे नाव दिलं असेल. पण काहीही म्हणा वासाला तोड नाही! 

झाडाच्या पानांची रचनाही वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. नंतर ही झाडं मला मार्केट यार्ड रस्त्यावर दुभाजकावर ओळीने लावलेली दिसली! बऱ्यापैकी मोठी असलेली ही झाडं मला आधी कशी दिसली नाहीत याचं मला आश्चर्यच वाटलं! 

                       ‌‌‌‌

                         ७ 

मात्र सगळ्यात आश्चर्य मला हे झाड आधी कसं नाही याचं वाटलं आहे. कारण हा माझा अगदी रोजचा रस्ता आहे आणि या फुलांचा flamboyance लक्षात न येणं तसं अवघडच! पण माझी नातेवाईक सौ. मंजू आपटे हिने तिच्या WhatsApp status update वर हे ठेवलं आणि तेव्हा तिच्या कडून मला कळलं की असं झाड पुण्याच्या इतक्या मध्यवर्ती भागात आहे!( बघा..WhatsApp status update बघण्याचे काही फायदे पण असतात!) मग काय लगेच दुसऱ्या दिवशी जाऊन फोटो काढले -

हे माडीवाले कॉलनीमध्ये झाड आहे. बाजीराव रोड वरील अत्रे सभागृहाच्या समोरच्या बाजूला डावीकडच्या पहिल्याच गल्लीत शेवटाला हे सुंदर झाड दिसतं. उन्हाळ्यात टॅबेबुइयाची झाडं बघितली होती- पिवळ्या, पांढऱ्या, फिकट गुलाबी. पण अशा गुलाबी रंगाचं नव्हतं पाहिलं. हेही टॅबेबुइया आहे! 

निसर्ग आपल्याला भरभरून देत असतो...पण आपण मात्र सतत कोणत्या ना कोणत्या विवंचनेत आणि घाईत असतो त्यामुळे आपल्याला डोळ्यासमोर असलेल्या गोष्टही दिसत नाहीत. आपली पंचेंद्रिये जागृत ठेवून निसर्गाची ही सौंदर्याची उधळण आपण अनुभवली पाहिजे. जगण्यातील आनंदाचे क्षण हेच तर असतात ना? 

( आधीच्या या विषयावरील ब्लॉग प्रमाणे याही ब्लॉग मधील झाडांची ओळख पटवून देण्यासाठी वनस्पतीशास्त्र विषयाच्या प्राध्यापक धनश्री बर्वे यांची बहुमोल मदत झाली)